Als je zelf voor jouw organisatie, team of een specifieke productie de risico’s op grensoverschrijdend gedrag wil inventariseren, stel je in ieder geval de volgende vragen:  

Stap 1: Welke risico’s op grensoverschrijdend gedrag zijn er?

De Raad voor Cultuur constateerde in het rapport Over de grens (2022) verschillende risicofactoren die de cultuur- en mediasector extra kwetsbaar maken voor grensoverschrijdend gedrag: ‍

"Ten eerste is het een sector met veel aanbod en beperkte mogelijkheden tot afname. Zogenoemde ‘poortwachters’, zoals casting-directeuren, curatoren, docenten aan kunstvakopleidingen of artistiek leiders, kunnen de toegang tot het werkveld verlenen of ontzeggen. Dit leidt tot machtsverhoudingen die onveilige situaties in de hand werken. Ten tweede wordt er binnen de sector veelal gewerkt met los-vaste arbeidsverbanden, die baanonzekerheid veroorzaken. Ook dit kan leiden tot situaties waarbij grenzen makkelijk worden overschreden. Verder heersen er nog altijd romantische opvattingen over de kunstenaar, die moet lijden om tot grote kunst te komen, en wordt de sector gekenmerkt door een prestatiecultuur, wat ertoe leidt dat kunstenaars de lat steeds hoger leggen en onvoldoende luisteren naar hun eigen lichaam."

Maak een inventarisatie van alle mogelijke risico’s binnen jouw organisatie. Bijvoorbeeld het werken in een-op-een situaties, fysiek contact, intieme of fysiek veeleisende scènes, (informele) machtsverhoudingen of alcoholgebruik rond het werk.

Stap 2: Tot welk grensoverschrijdend gedrag kan dit risico leiden?

Grensoverschrijdend gedrag is in ieder geval seksuele intimidatie, discriminatie, agressie en geweld, intimidatie of pesten.

Weinig tot geen (kennis over) diversiteit bij poortwachters kan bijvoorbeeld het risico op discriminatie vergroten, intieme scènes en een-op-een werksituaties kunnen een risico vormen voor seksuele intimidatie.

Stap 3: Waarom wordt grensoverschrijdend gedrag gepleegd?

De integriteitsdriehoek van criminoloog Donald Cressey is een model dat inzicht geeft in de context die bijdraagt aan grensoverschrijdend gedrag binnen organisaties. De drie hoekpunten van de integriteitsdriehoek zijn:

• Gelegenheid: Wanneer er geen duidelijke gedragsregels zijn, er een gebrek aan toezicht is of als er een cultuur is waarin grensoverschrijdend gedrag niet wordt aangepakt.

• Rationalisatie: Hiervan is sprake als grensoverschrijdend gedrag wordt goedgepraat. Bijvoorbeeld als iemand zegt ‘iedereen doet het zo’ of ‘het is maar een grapje’.  

• Motivatie of druk: Dit verwijst naar de factoren die ertoe kunnen aanzetten om ongewenst gedrag te beïnvloeden. Bijvoorbeeld te hoge druk om een productie op tijd in première te laten gaan of de afhankelijkheid van een bepaalde artiest.  

Stap 4: Welke beheersmaatregelen zijn er nodig om het grensoverschrijdend gedrag te voorkomen of beperken?

Deze maatregelen kunnen bijvoorbeeld het opstellen of aanpassen van een gedragscode zijn, het aannemen van een intimiteitscoördinator, leidinggevenden trainen in het handhaven van de gedragsregels of het aanpassen van factoren in de werkverdeling, op de werkplek of opleiding.

Heb je vragen of wil je sparren over jouw situatie? Neem dan contact op met onze adviseurs via advies@mores.nl.